ΤΟΥ ΕΛΙΣΣΑΙΟΥ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΥ
Το τέλος δεν έρχεται πάντα με κρότο· συχνά ψιθυρίζει συγγνώμες που δεν ειπώθηκαν ποτέ. Είναι η στιγμή που κοιτάζουμε πίσω όχι για να πονέσουμε, αλλά για να κατανοήσουμε.
Στα «Λαμπυρίσματα», η σκηνοθέτις Πιλάρ Παλομέρο στρέφει τον κινηματογραφικό φακό της προς τις σιωπές μεταξύ των ανθρώπων, αυτές τις μακρές συναισθηματικές ηχώ που συνεχίζουν να αντηχούν ακόμη και όταν οι δεσμοί που τις δημιούργησαν έχουν κοπεί. Αυτή η ταινία, προσαρμοσμένη στο αναγνωρισμένο μυθιστόρημα της Άιντερ Ροντρίγκεζ «A Heart Too Big», δεν είναι ένα σαρωτικό μελόδραμα, αλλά ένα στοχαστικό, ήσυχα καταστροφικό βίωμα του πώς τα απομεινάρια μιας σχέσης, οι αναλαμπές της, τα φαντάσματά της, αρνούνται να σβηστούν από τον χρόνο ή την κάθε είδους απόσταση.
Η Ιζαμπέλ, μια γυναίκα στο ώριμο στάδιο της ζωής της, λαμβάνει ένα απροσδόκητο αίτημα από την κόρη της Μανταλέν. Ζώντας σε άλλη πόλη, η Μανταλέν ζητά από τη μητέρα της να επισκεφθεί τον άρρωστο πατέρα της Ραμόν, τον πρώην σύζυγο της Ιζαμπέλ, ο οποίος αντιμετωπίζει πλέον μια ανίατη ασθένεια. Η Ιζαμπέλ και ο Ραμόν έχουν χωρίσει εδώ και δεκαπέντε χρόνια, και κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος, η Ιζαμπέλ έχει ξαναχτίσει τη ζωή της με τη συνειδητή φροντίδα κάποιου που έχει επιβιώσει από συναισθηματικές αναταραχές και έχει κλείσει αθόρυβα την πόρτα πίσω της.
Αυτό που ακολουθεί δεν είναι επανένωση, ούτε καν αναζωπύρωση. Τα «Λαμπυρίσματα», ενδιαφέρονται περισσότερο για το πώς η μνήμη παρεμβαίνει στο παρόν, πώς η πράξη του να βλέπεις κάποιον μετά από τόσο καιρό, ιδιαίτερα κάποιον που κάποτε μοιραζόταν τη ζωή σου τόσο στενά, γίνεται ένας καθρέφτης που σου δείχνει τόσο ποιος ήσουν, όσο και ποιος έχεις γίνει. Ο Ραμόν δεν είναι πια ο άνθρωπος που γνώριζε η Ιζαμπέλ και η Ιζαμπέλ σίγουρα δεν είναι η γυναίκα που έφυγε. Αλλά στις λιγοστές, άβολες επισκέψεις που του κάνει, κάποιες φορές από καθήκον, κάποιες φορές από κάτι που είναι πιο δύσκολο να προσδιοριστεί, αρχίζει να διαμορφώνεται ένα είδος απολογισμού.
Η αφήγηση του Παλομέρο βασίζεται στην αυτοσυγκράτηση. Δεν υπάρχουν μεγάλες αντιπαραθέσεις, ούτε μακροσκελείς μονόλογοι που ανασύρουν το παρελθόν. Αντίθετα, η ταινία κινείται σαν αργή παλίρροια, τραβώντας μας μέσα από τις αποχρώσεις και τη σιωπή. Μέσα από τις αλληλεπιδράσεις της Ιζαμπέλ με τον Ραμόν, αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι ο χωρισμός τους δεν σημαδεύτηκε από ένα κατακλυσμιαίο γεγονός, αλλά από την αργή διάβρωση της ενσυναίσθησης, της κατανόησης, της φροντίδας. Και όμως, στην ευάλωτη κατάσταση του Ραμόν, απογυμνωμένη από τον εγωισμό και την αλαζονεία, υπάρχουν στιγμές, φευγαλέες, χωρίς λόγια- που αναδύεται ξανά μια τρυφερότητα μεταξύ τους. Όχι ακριβώς αγάπη, αλλά η μακρινή ανάμνησή της.
Η ερμηνεία της Πατρίθια Λoπέθ Αρναΐθ ως Ιζαμπέλ είναι η πυξίδα της ταινίας. Η ταινία απέσπασε βραβείο γυναίκειας ερμηνείας στο φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν για την πρωταγωνίστρια. Η εκφραστική της αυτοσυγκράτηση, το τρεμόπαιγμα της παλιάς αγανάκτησης πίσω από ένα ευγενικό χαμόγελο, την κούραση της επανεμφάνισης του πόνου που νόμιζε ότι είχε θάψει, την τρεμάμενη αίσθηση ενοχής και χάρης. Το βλέμμα της γίνεται μια δική της γλώσσα, αποτυπώνοντας το εσωτερικό ταξίδι μιας γυναίκας που ακυρώνεται αθόρυβα και αναδομείται σιγά σιγά από το ίδιο το παρελθόν που προσπάθησε να αφήσει πίσω της.
Αλλά τα «Λαμπυρίσματα», υποψήφια για τέσσερα βραβεία Γκόγια, δεν είναι μόνο μια ιστορία για την Ιζαμπέλ και τον Ραμόν. Είναι, βαθύτερα, μια ιστορία για το πώς θρηνούμε. Όχι μόνο για την αναπόφευκτη απώλεια που συνοδεύει τον θάνατο, αλλά για την πιο περίπλοκη θλίψη που ακολουθεί την κατάρρευση της αγάπης, των κοινών ονείρων, του προσώπου που κάποτε ήμασταν με κάποιον άλλο. Πρόκειται για το πώς κουβαλάμε μαζί μας αυτή τη θλίψη, ακόμη και όταν προχωράμε, και πώς μερικές φορές, απροσδόκητα, καλούμαστε να την ξαναδούμε, με νέα μάτια.
Στα «Λαμπυρίσματα», η Παλομέρο φιλοτεχνεί έναν οικείο, πονεμένο διαλογισμό για την ανθρώπινη σύνδεση που μένει σαν ένα ξεχασμένο άρωμα. Είναι μια ταινία που ζητά υπομονή και την ανταμείβει με ήσυχες αποκαλύψεις, ένα τρυφερό, ζοφερό και τελικά λυτρωτικό πορτρέτο της αντιμετώπισης του παρελθόντος προκειμένου να κατοικήσουμε πλήρως το παρόν.