ΤΟΥ ΕΛΙΣΣΑΙΟΥ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΥ
Τα πέρατα της ψυχής του ο άνθρωπος δεν θα τα βρει, όποιο δρόμο και να πάρει. Υπάρχουν άπειροι κόσμοι που είναι δημιουργημένοι και φθαρτοί, ανθεκτικοί και ημιτελείς και κατοικούν εντός του.
Το «Presence» του Στίβεν Σόντερμπεργκ (“Η Συμμορία των Έντεκα”, “Σεξ, Ψέματα και Βιντεοταινίες”) προσφέρει μια νέα οπτική στο είδος του στοιχειωμένου σπιτιού, καθώς αφηγείται την ιστορία από την οπτική γωνία του φαντάσματος. Αυτή η προσέγγιση μας βυθίζει απευθείας στην εμπειρία του φαντάσματος, παρέχοντας έναν μοναδικό φακό μέσα από τον οποίο μπορεί να παρακολουθήσει το δράμα που εκτυλίσσεται.
Η ταινία επικεντρώνεται στην οικογένεια Πέινς, μια τετραμελή οικογένεια, η μητέρα Ρεμπέκα (Λούσι Λιου), ο πατέρας Κρις (Κρις Σάλιβαν), ο μεγαλύτερος αδερφός Τάιλερ (Έντι Μάντεϊ) και η μικρότερη αδερφή Κλόε (Καλίνα Λιάνγκ) μετακομίζουν σε ένα μεγάλο σπίτι σε προάστιο που κατοικείται από την «Παρουσία». Ολόκληρη η ταινία παρουσιάζεται από τη σκοπιά της Παρουσίας σε μια σειρά από αργά, περιεκτικά και ατμοσφαιρικά, γενικά πλάνα.
Καθώς μετακομίζει στο όμορφο σπίτι, η οικογένεια φέρνει μαζί της υποβόσκουσες εντάσεις και άλυτα ζητήματα. Η Ρεμπέκα, μια αγχωμένη επαγγελματίας του χρηματοπιστωτικού τομέα, γίνεται εμμονική προς τον Τάιλερ, έναν σίγουρο και δημοφιλή αθλητή. Αντίθετα, ο Κρις μοιράζεται έναν στενότερο δεσμό με την εσωστρεφή Κλόε, η οποία παλεύει με τον πρόσφατο θάνατο της καλύτερης φίλης της, Νάντια. Αυτή η απώλεια αφήνει την Κλόε συναισθηματικά τρωτή, αυξάνοντας την ευαισθησία της απέναντι στο άγνωστο και στο υπερφυσικό.
Από τη στιγμή που εγκαθίστανται στο νέο τους σπίτι, το φάντασμα γίνεται αόρατος παρατηρητής, περιορισμένος στους τοίχους του σπιτιού. Ο Σόντερμπεργκ χρησιμοποιεί την κάμερα για να ενσαρκώσει την οπτική γωνία του φαντάσματος, γλιστρώντας μέσα στα δωμάτια και κρυφακούγοντας τις συζητήσεις. Αυτή η τεχνική δημιουργεί μια οικεία και ταυτόχρονα ηδονοβλεπτική ατμόσφαιρα, καθώς το κοινό γίνεται κοινωνός των ιδιωτικών στιγμών και των κλιμακούμενων εντάσεων της οικογένειας.
Η Κλόε αισθάνεται την Παρουσία, που συχνά κρύβεται στην ντουλάπα της ή και εντός της και πιστεύει ότι είναι το πνεύμα της Νάντια. Η Κλόε συναντά τον φίλο του Τάιλερ, τον Ράιαν. Συζητούν για την απώλεια και τη θλίψη, μέχρι που η Κλόε καταρρακώνεται. Η θλίψη της για τον θάνατο της Νάντια φαίνεται να έχει ανοίξει έναν αγωγό προς το υπερφυσικό, επιτρέποντάς της να αντιλαμβάνεται διαταραχές που οι άλλοι απορρίπτουν. Τα φώτα τρεμοπαίζουν, τα αντικείμενα κινούνται ανεξήγητα και ανεπαίσθητοι θόρυβοι αντηχούν στους διαδρόμους. Παρά τις προσπάθειές της η Κλόε να επικοινωνήσει αυτές τις εμπειρίες, η οικογένειά της παραμένει επιφυλακτική, αποδίδοντας τις αντιλήψεις της σε συναισθηματική δυσφορία και στην ταραχή εξ αιτίας του χαμού της φίλης της.
Καθώς η Παρουσία παρατηρεί, γίνεται φανερό ότι τα προβλήματα της οικογένειας επεκτείνονται πέρα από τις τυπικές οικογενειακές διαφορές. Η εμμονή της Ρεμπέκα με τον Τάιλερ ασκεί τεράστια πίεση πάνω του, οδηγώντας τον σε απερίσκεπτη συμπεριφορά. Ο Κρις, αν και είναι πιο ευαισθητοποιημένος με τις ανησυχίες της κόρης του, αισθάνεται όλο και περισσότερο περιθωριοποιημένος μέσα στην οικογενειακή δυναμική. Οι παρεμβάσεις της Παρουσίας κλιμακώνονται όταν οι προθέσεις του Ράιαν απέναντι στη Κλόε γίνονται σκοτεινές.
Το «Presence» αμφισβητεί τα συμβατικά γνωστά σχήματα του τρόμου εστιάζοντας στις συναισθηματικές και ψυχολογικές διαστάσεις των χαρακτήρων του. Η σκηνοθεσία του Σόντερμπεργκ, σε συνδυασμό με το σενάριο του σε σενάριο Ντέιβιντ Κόεπ, εμβαθύνει σε θέματα πένθους, οικογενειακής υποχρέωσης και αόρατων δυνάμεων που επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Η μοναδική αφηγηματική δομή της ταινίας, που παρουσιάζει τα γεγονότα μέσα από την οπτική γωνία του φαντάσματος, μας καλεί να συμπάσχουμε τόσο με τους ζωντανούς όσο και με το φάντασμα, θολώνοντας τα όρια μεταξύ θύματος και προστάτη.
Στην ουσία, το «Presence» δεν είναι απλώς μια ιστορία υπερφυσικών συμβάντων, αλλά μια εξερεύνηση των δεσμών που μας συνδέουν, τόσο στη ζωή όσο και πέρα από αυτήν. Προκαλεί τον προβληματισμό για το πώς τα ανεπίλυτα συναισθήματα και τα ανομολόγητα πράγματα μπορούν να υπερβούν τα θνητά όρια, επηρεάζοντας τους ζωντανούς με απρόβλεπτους τρόπους.
Το «Presence», εν κατακλείδι ανατρέπει, το είδος του στοιχειωμένου σπιτιού, αφηγούμενο την ιστορία από την οπτική γωνία του φαντάσματος. Με την αφηγηματική τόλμη που τον χαρακτηρίζει, ο Σόντερμπεργκ φτιάχνει ένα απόκοσμο, ατμοσφαιρικό θρίλερ που είναι περισσότερο διαλογιστικό και αγωνιώδες παρά τρομακτικό.
Η Λούσι Λιου, ο Κρις Σάλιβαν και η Καλίνα Λιάνγκ δίνουν συγκρατημένες αλλά όμορφες ερμηνείες, ενώ η αποσπασματική αφήγηση και ο αποστασιοποιημένος τόνος της ταινίας δημιουργούν μια ανησυχητική ατμόσφαιρα και όσο περνούν οι σεκάνς αποκτούμε μια σχεδόν ηδονοβλεπτική εμπειρία. Παρόλο που η αργή προσέγγισή της μπορεί να απογοητεύσει κάποιους παραδοσιακούς θιασώτες του φόβου, το «Presence» ιντριγκάρει με την αντισυμβατική δομή και τον ήσυχο τρόμο του.
Δεν πρόκειται για ένα συμβατικό φεστιβάλ τρόμου αλλά για μια στοιχειωτική προσέγγιση της μνήμης, του χώρου και του απόηχου του παρελθόντος. Τα όνειρα, οι σκέψεις και η μνήμη είναι η ρίζα της μεταφυσικής στην οποία όταν ο άνθρωπος δεν χάνεται, στέκεται εμβρόντητος και την ατενίζει.