ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΑΡΧΙΜΑΚΗ,
Λέκτορας Ευρωπαϊκής πολιτικής στο Παν/μιο του Leiden στην Ολλανδία
Η Ευρώπη είναι ένα πρότζεκτ που είναι συνεχώς υπό κατασκευή. Σε κάθε σημείο της ιστορίας οι επαΐοντες του ζητήματος, υποστήριζαν ότι γίνονται πολύ λίγα πράγματα και οδηγούμαστε στην καταστροφή. Και όμως η Ευρώπη στέκει ακόμα. Μετά το Ευρωομόλογο μάλιστα έχει κάνει και ουσιαστικά βήματα ενοποίησης. Υπό αυτή την έννοια, θα σπάσω την παράδοση του πεσιμισμού κατά το ήμισυ.
Το πρότζεκτ Ευρώπη δεν είναι καταδικασμένο. Έχουμε όμως πολλά ακόμα να κάνουμε. Είναι ανησυχητικό δε, το γεγονός, ότι όλα όσα παραμένουν ζητούμενα άπτονται αυτού που υποτίθεται ότι βρίσκεται στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, άπτονται δηλαδή της Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Η Ευρώπη σε τεχνικό επίπεδο, στις προκλήσεις της νέας εποχής βρίσκεται στην πρωτοπορία. Η Ε.Ε. δημιούργησε το πλαίσιο ρύθμισης των προσωπικών μας δεδομένων στο internet με το δικαίωμα στην λήθη και το GDPR. H E.E. προσπαθεί να βάλει όρια στους κολοσσούς του internet όπως το FB του Zuckerberg και το “X” (πρώην twitter) του Elon Musk. H E.E. θέτει τα πλαίσια πρότυπα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και του ελέγχου των μεγάλων ρυπαντών. Όταν όμως ξεφεύγουμε από τα τεχνικά ζητήματα και πάμε στην πολιτική που αφορά την καθημερινή ζωή των Ευρωπαίων, εκεί τα πράγματα δυσκολεύουν. Δεν χρειάζεται να πάμε πίσω στο 2010 που χώρες όπως η Γερμανία αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν την κρίση ως Ευρωπαϊκή και την «χρέωσαν» στις χώρες του Νότου, για να δούμε το πως η έλλειψη αλληλεγγύης έθεσε εν αμφιβόλω ολόκληρο το Ευρωπαϊκό πρότζεκτ όπως συζητήσαμε και προηγουμένως. Αρκεί να πάμε να δούμε τί έγινε τους πρώτους μήνες του COVID-19 όπου τα κράτη μέλη της Ε.Ε προσπάθησαν να στερήσουν μάσκες και ιατρικό υλικό το ένα από το άλλο αντί να συντονιστούν και να δημιουργήσουν δίκτυα αλληλοϋποστήριξης. Επομένως αυτό που χρειαζόμαστε, είναι να δημιουργήσουμε μια κουλτούρα αλληλεγγύης μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτικών αλλά πάνω από όλα μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών, γιατί οι λαοί εκλέγουν τους πολιτικούς και υπάρχουν και την επαύριον της οποιασδήποτε κυβέρνησης.
Ποιος είναι λοιπόν ο ενδεδειγμένος δρόμος για το μέλλον της Ευρώπης; Η καινοτομία είναι η λέξη κλειδί. Καινοτομία όμως όχι μονάχα τεχνολογική. Αυτή την στιγμή ο κόσμος βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς κρίσης. Όπως θα έλεγε και ο Αντόνιο Γκράμσι «ο παλιός κόσμος πεθαίνει, ο νέος πασχίζει να γεννηθεί, ζούμε στην εποχή των τεράτων.» Το ερώτημα λοιπόν είναι πότε θα γεννηθεί αυτός ο νέος κόσμος και τί μορφή θα έχει ώστε να μην τον «καταβροχθήσουν» και αυτόν τα τέρατα της ακροδεξιάς, της μισαλλοδοξίας, της οικονομικής και κοινωνικής ανασφάλειας. Η απάντηση που θα έδινα λοιπόν, σε αυτό το ερώτημα είναι ότι χρειάζεται να οραματιστούμε και να παλέψουμε για μια Ευρώπη όπου στις προτεραιότητες της θα είναι η επιστημονική έρευνα και η δημιουργία οικονομίων γνώσης οι οποίες όμως ως πρωταρχικό μέλημα δεν θα έχουν το κέρδος αλλά τις ανάγκες και την συνοχή των Ευρωπαϊκών κοινωνιών. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό μπορεί να ακούγεται ως ευχολόγιο αλλά δεν είναι. Ήδη πήραμε μια γεύση με το ταμείο ανάκαμψης όπου η Ε.Ε. έβαλε προϋποθέσεις για την λήψη των ευρωπαϊκών κονδυλίων αλλά οι προϋποθέσεις αυτές δεν ήταν αμιγώς οικονομικές όπως π.χ. στα μνημόνια. Αντίθετα βασική προϋπόθεση ήταν η ύπαρξη κράτους δικαίου στην χώρα που λαμβάνει τα χρήματα και η χρήση των χρημάτων για συγκεκριμένους κοινωνικά ωφέλιμους σκοπούς όπως η πράσινη ανάπτυξη, η υγεία κ.λ.π. Το αν η εξαίρεση του ταμείου ανάκαμψης θα γίνει ο κανόνας είναι ένα ανοιχτό στοίχημα, και αναδεικνύει και την ανάγκη στα Ευρωπαϊκά ζητήματα να εκπροσωπούμαστε από ανθρώπους που γνωρίζουν την Ευρώπη και έχουν όραμα και πάθος να στρέψουν το βλέμμα της από τις αγορές στους ανθρώπους.