ΤΟΥ ΕΛΙΣΣΑΙΟΥ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΥ
Ο άνθρωπος αντέχει την έλλειψη ενδιαφερόντων, την έλλειψη δραστηριοτήτων, την έλλειψη σχεδίων, όμως δεν αντέχει και γερνάει μέσα σε μια ημέρα όταν χάνει τα συναισθήματά του.
Σε ένα κινηματογραφικό τοπίο που συχνά κυριαρχείται από ιστορίες νεανικού ρομαντισμού και ταξιδιών ενηλικίωσης, η ταινία « Το Αγαπημένο μου Γλυκό» των Μάριαμ Μογκαντάμ και Μπεχτάς Σαανέχα αναδεικνύεται ως μια αναζωογονητική εξερεύνηση της αγάπης, της μοναξιάς και των απροσδόκητων τροπών που μπορεί να πάρει η ζωή, ακόμη και στο λυκόφως της. Η ταινία προσφέρει ένα τρυφερό αλλά και πολυεπίπεδο πορτρέτο μιας εβδομηντάχρονης χήρας που ζει στην Τεχεράνη. Μία γλυκόπικρη, τρυφερή κι ανατρεπτική δραμεντί από το Ιράν κατάφερε στιγμιαία, να θραύσει το απολυταρχικό καθεστώς των μουλάδων και να παρουσιαστεί στην Berlinale, αν και στους δημιουργούς της Μαριάμ Μπογκαντάμ και Μπεχτάς Σανιχά τους απαγορεύτηκε να ταξιδέψουν στην Berlinale και να την παρουσιάσουν στο κοινό. Στο φεστιβάλ παραβρέθηκαν μόνο οι ηθοποιοί.
Στον πυρήνα του «Το Αγαπημένο μου Γλυκό» έχει την 70χρονη Μαχίν (η πρωτοεμφανιζόμενη Λίλι Φαραντπουρ) και αφηγείται την ιστορία της εδώ και 30 χρόνια χήρας. Η ηρωίδα μας είναι μια ανθεκτική αλλά μοναχική γυναίκα που πέρασε τα χρόνια μετά το θάνατο του συζύγου της περιηγούμενη σε μια ζωή που ορίζεται από τη ρουτίνα και το περιστασιακό αίσθημα απομόνωσης. Η ζωή της Μαχίν παίρνει μια απρόβλεπτη τροπή όταν στην προσπάθεια να βγει από την απομόνωση, συναντά τον Φαραμάζ (Ισμαίλ Μεχραμπί), έναν καλόκαρδο οδηγό ταξί στην ηλικία της. Αυτό που ξεκινά ως μια απλή διαδρομή στην Τεχεράνη εξελίσσεται σε μια γοητευτική, γλυκόπικρη βραδιά που αμφισβητεί τα κοινωνικά πρότυπα και αποκαλύπτει κρυμμένα βάθη συναισθημάτων και στους δύο χαρακτήρες.
Η επιλογή των σεναριογράφων και σκηνοθετών να τοποθετήσουν το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας κατά τη διάρκεια της μοναδικής νύχτας της Μαχίν και του Φαραμάζ είναι εμπνευσμένη. Αυτός ο αφηγηματικός περιορισμός εντείνει το συναισθηματικό διακύβευμα, επιτρέποντας στην ταινία να εντρυφήσει βαθιά στα τρωτά σημεία, τις τύψεις και τα όνειρα των χαρακτήρων. Μέσα από μια σειρά συνομιλιών, ματιές και ανείπωτες στιγμές, «Το Αγαπημένο μου Γλυκό» ζωγραφίζει ένα οικείο πορτρέτο δύο ατόμων που βρίσκουν παρηγοριά και κατανόηση ο ένας στον άλλον, έστω και για λίγο.
-Δεν φοβάσαι να πεθάνεις; Ρωτά με ειλικρίνεια η Μαχίν.
-Όχι, φοβάμαι όμως να πεθάνω μόνος, απαντά εκείνος ήρεμα, στωικά, τρυφερά.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της ταινίας είναι η άρνησή της να εξιδανικεύσει τους χαρακτήρες της. Η Μαχίν δεν είναι μια ρομαντική γυναίκα που νοσταλγεί τη νιότη της, είναι μια πολυδιάστατη φιγούρα που παλεύει με τις επιλογές του παρελθόντος και τους σημερινούς ασφυκτικούς προσωπικούς περιορισμούς της και τους φρικτούς εξαναγκασμούς ενός απάνθρωπου καθεστώτος. Παρομοίως, ο Φαραμάζ απέχει πολύ από τον στερεότυπο τολμηρό μνηστήρα, η γοητεία του έγκειται στην αυθεντικότητα και τη ζεστασιά του, ιδιότητες που η Μαχίν επιθυμεί εδώ και καιρό να ξαναζήσει. Μαζί, αντιπροσωπεύουν μια οδυνηρή αντιπαράθεση στην κοινωνική προσδοκία ότι η αγάπη και η επιθυμία ξεθωριάζουν με την ηλικία.
Θεματικά, «Το Αγαπημένο μου Γλυκό» διερευνά τη διασταύρωση της προσωπικής ελευθερίας και της κοινωνικής σύμβασης. Η απόφαση της Μαχίν να περάσει μια βραδιά με έναν άνδρα, ακόμη και έναν τόσο αξιοσέβαστο όσο ο Φαραμάζ, αμφισβητεί τα πολιτιστικά πρότυπα με τρόπο που είναι ταυτόχρονα διακριτικός και βαθύς. Η ταινία ασκεί διακριτικά κριτική στις κοινωνικές πιέσεις που υπαγορεύουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ιδίως οι γυναίκες, πρέπει να ζουν τη ζωή τους. Ταυτόχρονα, εξυμνεί το θάρρος που απαιτείται για να αψηφήσει κανείς αυτές τις προσδοκίες, ακόμη και με μικρούς, προσωπικούς τρόπους.
Αισθητικά, η ταινία των Μάριαμ Μογκαντάμ και Μπεχτάς Σαανέχα χρησιμοποιεί μια υποτονική χρωματική παλέτα που αντικατοπτρίζει τα υποφωτισμένα αλλά και ζωντανά συναισθήματα που διατρέχουν την ιστορία. Η ίδια η Τεχεράνη γίνεται ένας χαρακτήρας, με τους πολυσύχναστους δρόμους και τις ήσυχες γωνιές της να χρησιμεύουν τόσο ως σκηνικό όσο και ως μεταφορά για τη δυαδικότητα των ζωών των χαρακτήρων, το χάος διανθίζεται με στιγμές ηρεμίας. Η σκηνοθεσία των Μάριαμ Μογκαντάμ και Μπεχτάς Σαανέχα είναι συγκρατημένη αλλά υποβλητική, με μεσαίας διάρκειας πλάνα που επιτρέπουν στο κοινό να απορροφήσει το βάρος μιας παύσης ή το τρεμόπαιγμα ενός χαμόγελου.
Ενώ η ταινία έχει τις ρίζες της στην ιρανική κουλτούρα και τις βάρβαρους εξαναγκασμούς ενός θεοκρατικού καθεστώτος, τα θέματά της για την ανακάλυψη, την ευαλωτότητα και την ανθρώπινη ανάγκη για σύνδεση ξεπερνούν τα γεωγραφικά και πολιτισμικά όρια. Η χημεία μεταξύ της Μάχιν και του Φαραμάζ μοιάζει τόσο γνήσια, τόσο οδυνηρά αληθινή και την απολαμβάνουμε ακόμη και όταν η αφήγηση υπαινίσσεται την παροδικότητα της σύνδεσής τους. Η κοινή βραδιά της Μάχιν και του Φαραμάζ είναι μια φευγαλέα στιγμή χαράς, που μπορεί να μην αλλάξει απαραίτητα τη ζωή τους, αλλά θα παραμείνει για πάντα μια πολύτιμη ανάμνηση. Αυτή η επιλογή να αγκαλιάσουν την ασάφεια αντί για ένα συμβατικό ευτυχές τέλος υπογραμμίζει τη δέσμευση των δημιουργών της ταινίας στην αυθεντικότητα.
Η ταινία απέσπασε δύο βραβεία στην Μπερλινάλε (βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής και Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου), ενώ βρέθηκε στη δεύτερη θέση της λίστας των καλύτερων φιλμ του 2024 από την Guardian.
Με «Το Αγαπημένο μου Γλυκό», οι Μογκαντάμ και Σαανέχα δημιούργησαν μια ήσυχα αλλά βαθιά επαναστατική ταινία, που εξυμνεί την ανθεκτικότητα του ανθρώπινου πνεύματος και τη διαρκή ικανότητα για αγάπη, ανεξαρτήτως ηλικίας, καθεστώτος, θρησκευτικών επιβολών, φανατικών ισλαμιστικών καταναγκασμών και απάνθρωπων απαγορεύσεων. Επικεντρώνοντας την αφήγησή τους σε χαρακτήρες που συχνά παραγκωνίζονται στο περιθώριο, μας προσκαλούν να επανεξετάσουμε τις δυνατότητες που κρύβει η ζωή σε κάθε στάδιο.
Γι’ αυτό, η ταινία δεν είναι απλώς ένα κινηματογραφικό επίτευγμα, αλλά ένα βαθιά ανθρώπινη ελεγεία. Αυτά που οι φανατικοί όλων των ολοκληρωτικών αποχρώσεων και κυρίως τα καθεστώτα των μουλάδων μισούν πιο πολύ, είναι η ευφυΐα και η αγάπη.