Η δεύτερη Κυριακή του Μαΐου είναι αφιερωμένη στη μορφή που κρατά στα χέρια της τη ζωή και την ελπίδα. Τη μάνα. Την τροφό, τη φύλακα, την αγωνίστρια, τη σιωπηλή πρωταγωνίστρια των μικρών και μεγάλων θαυμάτων της καθημερινότητας.
Η γιορτή της μητέρας δεν είναι νεωτερισμός· έχει τις ρίζες της βαθιά χαραγμένες στο μυθολογικό και τελετουργικό σύμπαν του αρχαίου κόσμου. Στην αρχαία Ελλάδα, η Κυβέλη –η Μητέρα των Θεών, όπως την προσφωνεί ο Πίνδαρος–, η Γαία, η Ρέα, θεότητες της γονιμότητας και της προστασίας της ζωής, λατρεύονταν με άνοιξη και άνθη. Ήταν η εποχή της αναγέννησης της φύσης, και μαζί της τιμούσαν την αρχέγονη μητρότητα που γεννά και θρέφει τον κόσμο.
Αιώνες αργότερα, στην άλλη άκρη του κόσμου, η Αμερικανίδα ακτιβίστρια Άννα Μαρία Τζάρβις επιχείρησε κάτι απλό αλλά βαθιά συμβολικό: να δοθεί στις μητέρες μια μέρα αναγνώρισης, μια μέρα ευγνωμοσύνης. Στις 9 Μαΐου 1914, ο πρόεδρος Γούντροου Γουίλσον υπέγραψε την καθιέρωση της Ημέρας της Μητέρας ως επίσημη εορτή στις ΗΠΑ. Το λευκό γαρύφαλο, σύμβολο της καθαρότητας και της άδολης μητρικής αγάπης, επιλέχθηκε ως εμβληματικό λουλούδι της ημέρας.
Κι όμως, η ίδια η Τζάρβις απογοητεύτηκε βαθιά όταν η ιδέα της κατέληξε να γίνει εμπορικό εργαλείο για βιομηχανίες λουλουδιών και ευχετήριων καρτών. Η αγάπη δεν πουλιέται σε προωθητικές ενέργειες· προσφέρεται άνευ όρων – όπως ακριβώς κάνει μια μάνα.
Στην Ελλάδα, η γιορτή της μητέρας είχε αρχικά συνδεθεί με την εορτή της Υπαπαντής, στις 2 Φεβρουαρίου – την ημέρα που η Παναγία οδηγεί το βρέφος Ιησού στον Ναό. Μια τελετή μητρότητας και αφιέρωσης που μέχρι σήμερα διατηρείται ως έθιμο (ο σαραντισμός). Ωστόσο, από τη δεκαετία του ’60 και μετά, επικράτησε η σύγχρονη, διεθνής ημερομηνία: η δεύτερη Κυριακή του Μαΐου.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η μητέρα δεν είναι απλώς το στερεότυπο της τρυφερής φιγούρας που μαγειρεύει και φροντίζει. Είναι εργαζόμενη, φοιτήτρια, μονογονέας, μετανάστρια, φροντιστής, γυναίκα που παλεύει με αθέατες δυσκολίες και συστημικές ανισότητες. Είναι η μάνα που μεγαλώνει παιδιά σε πόλεμο, σε προσφυγιά, σε κρίσεις – και τα κρατά όρθια.
Γι’ αυτό, ας δούμε τη σημερινή μέρα όχι μόνο ως ευκαιρία για ένα τυπικό «Χρόνια Πολλά», αλλά ως υπενθύμιση για έναν κόσμο πιο δίκαιο και πιο ανθρώπινο για τις γυναίκες που τον γεννούν.
Μια μέρα δεν αρκεί…
Σε μια χώρα με υπογεννητικότητα, με ελλιπή στήριξη στη μονογονεϊκή οικογένεια, με ανυπαρξία δημόσιων δομών φροντίδας, με εργοδότες που ακόμα θεωρούν τη μητρότητα «εμπόδιο», η Ημέρα της Μητέρας οφείλει να είναι περισσότερο από μια ρομαντική υπενθύμιση.
Ο σεβασμός προς τη μητέρα δεν μετριέται στα λουλούδια, αλλά στη θέσπιση πολιτικών που της επιτρέπουν να ζει, να εργάζεται, να δημιουργεί χωρίς να εξαντλείται.
Να μεγαλώνει παιδιά χωρίς να τιμωρείται γι’ αυτό.
Να επιλέγει αν, πότε και πώς θα γίνει μητέρα, με σεβασμό στην αυτονομία και την αξιοπρέπειά της.
Αν η μάνα είναι η ρίζα της ζωής, τότε μια κοινωνία που δεν φροντίζει τις μητέρες της, κόβει μόνη της το δέντρο της.
Γ.Κ.